Δράκουλας: αίμα, σεξ και μυστικισμός

Η ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ STOKER
Ο Bram Stoker, ο δημιουργός της περίφημης γοτθικής νουβέλας «Δράκουλας», φημολογείται ότι ήταν μέλος του ροδοσταυρικού τάγματος της Χρυσής Αυγής και της Societas Rosicruciana, στην Αγγλία των αρχών του 20ού αιώνα. Είχε μυηθεί σε τεκτονική στοά στο Δουβλίνο ­– αν ισχύει, βέβαια, κάτι τέτοιο, καθώς το μόνο στοιχείο που έχουμε είναι ότι ο Stoker εμφανίζεται στα αρχεία της Μεγάλης Στοάς να έχει ενταχθεί μόνο σε μία Στοά: στο Buckingham and Chandos Lodge, Νο. 1150.

Ο Stoker φέρεται να εξοικειώθηκε με τον Τεκτονισμό όταν ακολούθησε το μεγαλύτερο αδελφό του, τον θεατρικό συγγραφέα Sir William Thornley Stoker, ο οποίος συμμετείχε στη «Στοά Σαίξπηρ» Νο.143, με έδρα το Δουβλίνο το 1870.

Ως πιθανή επιρροή από το ευρύτερο περιβάλλον του μπορούμε να αναφέρουμε τον Sir Henry Irving, ο οποίος προσέλαβε τον Stoker ως διευθυντή της επιχείρησής του, στο Lyceum Theatre του West End, του οποίου ήταν ιδιοκτήτης. Ο Irving θεωρούνταν ένας από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της Βρετανίας και ήταν ο πρώτος ηθοποιός στην ιστορία του θεάτρου που τιμήθηκε με τον τίτλο του ιππότη, το 1895. Ο Irving μυήθηκε στη Στοά Νο.197 της Ιερουσαλήμ, το 1877.

Αναφορικά με την ενασχόλησή του με τον τεκτονισμό, ο Stoker στο έργο του «Δράκουλας» αναφέρει τεκτονικές εκφράσεις σε διάφορα σημεία. Mία από αυτές βρίσκεται στο κεφάλαιο 2, όπου ο Κόμης λέει στον Jonathan Harker: «Καλώς ήλθατε στο σπίτι μου! Μπείτε ελεύθερα και με τη δική σας θέληση!». Μια οικεία έκφραση σαν αυτήν στους τέκτονες, δεν είναι πάντως σε καμία περίπτωση αποκλειστικά τεκτονική, αν κι έγινε ευρύτερα γνωστή μέσω του συγκεκριμένου έργου.

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
Στο μυθιστόρημα και το θρύλο, ο Δράκουλας δεν στερείται φαντασίας και συμβολισμού. Ο Bram Stoker, απ’ ό,τι φαίνεται, χρησιμοποιεί τη δική του προσωπική εμπειρία από τα απόκρυφα μυστήρια για να δημιουργήσει τον Δράκουλα, χρησιμοποιώντας επίσης μυστικιστικά σύμβολα για να διαδώσει υποσυνείδητα στοιχεία. Για παράδειγμα, ο συμβολισμός του αίματος είναι ένα από τα στοιχεία του έργου, με την αιμοληψία να έχει μια βίαιη χροιά. Η παρασιτική ανάγκη του Δράκουλα να ζήσει από τους άλλους παρομοιάζεται, εν μέρει, με τη νυχτερίδα, η οποία είναι η κύρια ζωώδης ή κτηνώδης αναπαράστασή του. Αλλά το αίμα περιέχει, επίσης, μια αναφορά στη σεξουαλική επιθυμία και τη σεξουαλική βία, καθώς το κοκκίνισμα των μάγουλων, θεωρείτο σημάδι σεξουαλικής διέγερσης στη Βικτοριανή Εποχή.

Ο Δράκουλας είναι σχεδόν υπεράνθρωπος, τουλάχιστον τη νύχτα, στη δύναμή του και την ικανότητά του να αναζωογονεί τα νιάτα του, πίνοντας το αίμα των άλλων. Στο ενδέκατο κεφάλαιο, ο συγγραφέας σημειώνει σ’ ένα απόσπασμα ότι «Το αίμα είναι η ζωή!», τονίζοντας περισσότερο την υλική από την πνευματική ανθρώπινη πτυχή μέσω του αίματος.

Στο βιβλίο, το αίμα έχει χρησιμοποιηθεί για να συμβολίσει έναν πνευματικό δεσμό μεταξύ διαφορετικών προσωπικοτήτων. Ο Κόμης Δράκουλας χρησιμοποιεί την απορρόφηση του αίματος ως τρόπο για να δώσει αιώνια ζωή στα στρατολογημένα μέλη της «οικογένειάς» του και το αίμα, όπως υποστηρίζει, είναι μια μορφή ενέργειας που χαρίζει ζωή, έστω και αφαιρώντας τη ζωή ενός άλλου ατόμου.

Το κύριο στοιχείο που σχετίζεται με τους βρικόλακες και τον βαμπιρισμό είναι το αίμα. Από μυθική άποψη, είναι η βάση της ζωής για τους βρικόλακες, καθώς τρέφονται από το αίμα νεαρών, ζωντανών ψυχών. Ο Stoker γνώριζε τη σημασία του αίματος στην ιστορία των βαμπίρ και χρησιμοποίησε τον συμβολισμό αυτόν. Στον «Δράκουλα» η βαμπιρική διαδικασία εκτελείται ως πράξη άντλησης δύναμης από ανθρώπους μη αριστοκρατικής καταγωγής.

Το αίμα, ως συνέχεια των γενεών, είναι μια έννοια που εκφράστηκε νωρίς στη νουβέλα, από τον ίδιο τον Κόμη Δράκουλα. Στο τρίτο κεφάλαιο, ο Δράκουλας λέει στον Jonathan Harper για την οικογενειακή ιστορία του, υπερηφανευόμενος ιδιαίτερα για το αίμα που ρέει στις φλέβες του. Έτσι, μοιράζεται το αίμα του για να μεταφέρει τη γενετική του συνέχεια – αυτό που ο Van Helsing ονόμασε «το βάπτισμα του βαμπίρ στο αίμα». Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πώς η ιδέα ότι το ανθρώπινο αίμα περιείχε φυλετικά χαρακτηριστικά, όπως το παρουσιάζει και ο Stoker, απέκτησε επιρροή αφότου ο Francis Galton επινόησε τον όρο «ευγονική», το 1883. Η έννοια του αίματος ως ζωοδότη υπάρχει σχεδόν σε όλες τις θρησκείες από την αρχαιότητα, έως ακόμα και τον Χριστιανισμό, όπου ο Ιησούς με το θάνατό του πρόσφερε σωτηρία στην ανθρωπότητα μέσω της θυσίας του αίματός του, κάτι που συμβολικά μεταφέρθηκε και στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας και τη Θεοφαγία. Βλέπουμε εδώ το κοινό σκεπτικό όπου εκείνοι που μοιράζονται το αίμα κερδίζουν την αιώνια ζωή και γίνονται κοινωνοί όχι απλώς αθανασίας αλλά θεϊκότητας.

ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΕΞ
Στο έργο του Stoker, ο ερωτισμός, και μέσω της τελετουργίας του αίματος, δημιουργεί ανθρώπινα υποχείρια και ανθρώπους σκλαβωμένους από τα πάθη τους. Ο ερωτισμός και ο τρόμος του «Δράκουλα» αμφισβητούν τα βικτοριανά ήθη και τον πουριτανισμό. Ο συγγραφέας εκδηλώνει ένα ιδιαίτερο είδος νοσηρότητας που συνδέεται στενά με το θάνατο. Η προσέγγιση αυτή έχει σίγουρα και σεξουαλικές προεκτάσεις. Ωστόσο, δεδομένου ότι καλύπτονται πίσω από αλληγορίες και σύμβολα, η ένταση και η φύση τους δεν είναι σαφής, αλλά υπονοείται.

Για το σεξουαλικό υπόβαθρο του «Δράκουλα», ο Daniel Farson, φωτογράφος, ραδιοτηλεοπτικός παραγωγός και συγγραφέας, αναφέρει: «Είναι δυνατόν ο Stoker να μην κατάλαβε ότι είχε γράψει ένα από τα πιο ερωτικά βιβλία στην αγγλική λογοτεχνία;» Το μυθιστόρημα έχει να κάνει με το σεξ, αφού σε αυτό θα βρούμε την επιθετική γυναικεία σεξουαλικότητα, την πεολειχία, τον ομοερωτισμό, την αιμομιξία, την κτηνωδία και τη νεκροφιλία.

Ο συγγραφέας Christopher Bentley[1], βασισμένος στις ιδέες του Ernest Jones[2], νευρολόγου και ψυχαναλυτή, παρουσιάζει τις σεξουαλικές πρακτικές, όπως το ρούφηγμα και η αποστράγγιση αίματος, εφιστώντας την προσοχή τόσο στο φαλλικό συμβολισμό του ξύλινου πασσάλου όσο και στη συγκαλυμμένη αντιμετώπιση της διεστραμμένης σεξουαλικότητας, τελικά, του μυθιστορήματος. Από την πλευρά του, ο Marcel Richardson, για παράδειγμα, είναι ένας ορθόδοξος φροϋδικός ψυχολόγος, ο οποίος αναφέρει ότι το αίμα είναι ένα ασυνείδητο συμβολικό υποκατάστατο του σπέρματος στο «Δράκουλα».

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Stoker αναδεικνύει πολλούς προσωπικούς του φόβους στον «Δράκουλα». Ίσως, οι πιο αξιοσημείωτοι είναι η γυναικοφοβία και το γεγονός ότι, όλο το έργο όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με την ετεροφυλοφιλική μονογαμία που πρεσβεύει η βικτοριανή κοινωνία, αλλά και τελικά φαίνεται να προάγει ακριβώς καθαυτή την έλλειψη τεκνοποίησης.

Μια καθαρά σεξουαλική σκηνή στο έργο είναι: «Το όμορφο κορίτσι γονάτισε κι έσκυψε από πάνω μου, αρκετά γοητευμένο. Υπήρχε μια σκόπιμη ηδονή που ήταν συναρπαστική και αποκρουστική, και καθώς έσκυψε το λαιμό της, έγλειψε τα χείλη της σαν ζώο, ώσπου μπόρεσα να δω στο φως του φεγγαριού την υγρασία που έλαμπε στα κατακόκκινα χείλη και στην κόκκινη γλώσσα, καθώς χτύπησε τα λευκά κοφτερά δόντια» (Stoker 3.32).

Προσωπικά, θα συμβούλευα των αναγνώστη να διαβάσει το έργο με μια άλλη, πιο ενδελεχή ματιά. Αν διαβάσετε τον «Δράκουλα», οι ενέργειες του Κόμη μπορεί να σας θυμίσουν στοιχεία από το εμβληματικό έργο του ανθρωπολόγου Sir James George Frazer, «Ο Χρυσός Κλώνος»[3].

Στο «Δράκουλα» ο σταυρός δεν είναι απλώς ένα σύμβολο που έχει παρουσία στο μυθιστόρημα, αλλά είναι ένα σύμβολο που δίνει ελπίδα. Σε όλο το έργο περιγράφεται η ικανότητα του Δράκουλα να περνά μέσα από τις κλειδαρότρυπες σαν ομίχλη και η συγγένειά του με νυχτερίδες, αρουραίους και λύκους, που συμβολίζουν τη νύχτα, τη σκοτεινή όψη της ζωής και είναι σύμβολα απεχθή, ενώ αντιπροσωπεύουν πτυχές του ανεξερεύνητου ανθρώπου ασυνειδήτου. Μια όψη της ζωής που η επιστήμη παλεύει ακόμη να αποκωδικοποιήσει.
Ο Bram Stoker αναφέρει τον Κόμη Δράκουλα τον πρίγκιπα ως το «γιο του δράκου». Στη γλώσσα της Βλαχίας, Δράκουλας σημαίνει διάβολος. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι εκλαμβάνει ως θετικά όλα τα χριστιανικά λατρευτικά αντικείμενα και τελετουργίες που χρησιμοποιούνται κατά του Δράκουλα. Με αυτό δείχνει ότι αν κάποιος δεν αποδέχεται τον Χριστιανισμό και τη χριστιανική θεώρηση δεν μπορεί να λάβει σωτηρία.

Στη νουβέλα αναφέρεται συχνά ότι ο σκοτεινός πρίγκιπας έχει τη δύναμη να αιχμαλωτίζει στην υπηρεσία του ανθρώπους με τα ξόρκια του. Επειδή οι βρικόλακες, σύμφωνα με μύθους από την αρχαιότητα, έχουν έμφυτες ικανότητες αλλαγής μορφής, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη η αναφορά στην ύπαρξη των ξορκιών με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί αυτή η μεταμόρφωση (βλ. και το κλασικό "Malleus Maleficarum", του Heinrich Kramer).

Το νερό και το φως είναι και τα δύο σύμβολα της ζωής. Έχουν επίσης, έντονες θρησκευτικές και τελετουργικές προεκτάσεις. Το φως παρέχει καθοδήγηση στο σκοτάδι και μπορεί να οδηγήσει κάποιον στη σωτηρία. Το νερό παρέχει ζωή και τελετουργικά εκφράζεται με το βάπτισμα, τον αγιασμό κ.ά. Ο Κόμης δεν μπορεί να διασχίσει οποιοδήποτε τρεχούμενο νερό, όπως θάλασσες, ποτάμια κ.λπ. Από αυτή τη δοξασία αντλείται και η πρακτική στον ελλαδικό χώρο να θάβουν τους βρικόλακες σε έρημα νησιά, από όπου δεν θα μπορούσαν να δραπετεύσουν λόγω της θάλασσας που τα περιβάλλει. Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, πρέπει να αναφέρουμε και την πίστη στη λαϊκή μαγεία ότι το σκόρδο και το άγριο τριαντάφυλλο θα εμποδίσουν τις ικανότητες ενός βαμπίρ. Τα ιερά σύμβολα φαίνεται ότι ασκούσαν εξουσία και πάνω στους βρικόλακες, αλλά η ισχύς τους ήταν σε συνάρτηση με τη δύναμη της πίστης του αντιπάλου τους, όπως ακριβώς και στην πρακτική μαγεία.

Ακόμα, βλέπουμε πως ο Δράκουλας είναι σε θέση να ελέγχει τον καιρό και τα ζώα γύρω του, προσιδιάζοντας με μια παντοδύναμη έννοια του Θεού. Από την άλλη, η έννοια της μετάληψης μέσω της πόσης αίματος είναι δεδομένη και στον «Δράκουλα», καθώς ο Κόμης πίνει το αίμα των θυμάτων του, όπως και σε άλλες αντίστοιχες λατρείες.

Αν και ο βαμπιρισμός ανήκει στις αρχαίες δοξασίες και υπάρχουν διάφορες παραδόσεις αντιμετώπισής του, ο Χριστιανισμός χρησιμοποίησε τα δικά του μυστήρια ως πιο ισχυρά ώστε να εδραιώσει την επιρροή του στη συνείδηση των πιστών. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Stoker, μέσω του «Δράκουλα» οικειοποιείται την έννοια του φυσικού θανάτου και της ανάστασης, αλλά εδώ από τη σκοτεινή της πλευρά.

Το ιστορικό πρότυπο του μυθιστορηματικού Δράκουλα, δηλαδή ο πασίγνωστος Βλαντ Τέπες, ήταν μέλος του «Τάγματος του Δράκου» (Societas Draconistarum) με σύμβολο τον δρακοκτόνο Άγιο Γεώργιο. Σε αυτό τον μύησε ο βασιλιάς Sigismund του Λουξεμβούργου (15 Φεβρουαρίου 1368 – 9 Δεκεμβρίου 1437) ηγεμόνας βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας, βασιλιάς της Γερμανίας από το 1410, βασιλιάς της Βοημίας από το 1419 και Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 1433 έως τον θάνατό του το 1437. (Ο αναγνώστης μπορεί να ερευνήσει την ιστορική εξέλιξη των συγκεκριμένων βασιλικών οίκων και των σχετικών μυστικών ταγμάτων, αναφορικά με την διαμόρφωση της σύγχρονης ιστορίας.) Φυσικά και υπάρχουν πάμπολλοι συμβολισμοί και σε μαγικό και σε ψυχολογικό επίπεδο για το θέμα. Όμως, το άρθρο γράφτηκε με σκοπό να δείξει στον αναγνώστη τη διάσταση του έργου του Stoker αναφορικά με μυητικούς και σεξουαλικούς συμβολισμούς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ:

https://dracula--bramstoker-weebly-com
https://spiritanimaldreams-com
https://www-summaryplanet-com
Patterns, Symbols and Themes in Bram Stoker's Dracula, by Ferenc Zselyi

Το Όραμα της Θρησκείας στον Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ, του Φράνσις Φορντ Κόπολα, Jacques Coulardeau

Dracula - Symbolism Of Blood (https://www.bartleby.com/essay/Dracula-Symbolism-of-Blood-P3DJY6SJPRA5 )

Religion In Dracula, by Alex Rodriguez, Joe Salamone, Nicholas Zerafa, and Jayden Holley