Οπλοποιοί: Η φύση της εξουσίας και της δύναμης

Είναι γεγονός ότι τα έργα του Βαν Βοτ μπορεί να τα ξεχωρίσει αμέσως ένας αναγνώστης, ακόμη και αν δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με τον συγγραφέα, διότι διακρίνονται από έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα και μια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα. Αυτή η ατμόσφαιρα, περισσότερο, λειτουργεί σαν «σήμα κατατεθέν» που δεν αντιγράφεται. Με τη λέξη ατμόσφαιρα, εννοώ την ιδιαίτερη εκείνη αίσθηση που σου δημιουργείται από τις πρώτες κιόλας σειρές. Μπαίνεις μέσα σε έναν ζωντανό, παλλόμενο κόσμο, παρακολουθείς την πλοκή και στο τέλος καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να μην είναι αλήθεια όλα αυτά που μόλις διάβασες. Τα παραπάνω ισχύουν, φυσικά, και στην περίπτωση των «Οπλοποιών». Πέρα από την καταιγιστική πλοκή και τις συνεχείς συναρπαστικές ανατροπές, «Οι Οπλοποιοί» αποτελούν μια σπουδή στην φύση όχι μόνο της εξουσίας, των κέντρων εξουσίας και της διελκυστίνδας δύναμης μεταξύ των, αλλά και αυτού του ίδιου του ανθρώπου. Διότι, δεν πρέπει να ξεχνάμε—και ο Βαν Βοτ σίγουρα δεν το ξεχνάει— ότι στο τέλος δεν υφίσταται παρά η συνείδηση ως ατομικό και ενιαίο φαινόμενο ταυτόχρονα.

Το έργο «Οι Οπλοποιοί» ανήκει στην κατηγορία εκείνη των έργων που ο Βαν Βοτ έγραψε στην αρχική του περίοδο ως συγγραφέα (δεκαετία του ’40 και του ’50). Αυτό έχει σημασία, διότι τότε ο συγγραφέας είχε εμβαθύνει στην σκέψη του Κορζύμπσκι και στο σύστημα της Γενικής Σημαντικής, και στα έργα που έγραψε είναι εμφανής η επιρροή του εν λόγω συστήματος. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή η πρώτη περίοδος είναι και η πιο σημαντική του Βαν Βοτ, και τα αντίστοιχα έργα περιέχουν ανεξάντλητα ερεθίσματα για σκέψη και ανάλυση.

Έχω διαβάσει διάφορες κριτικές για το ύφος του Βαν Βοτ. Δεν νομίζω ότι έχει κάποιο νόημα να τις αναπαραγάγω. Ορισμένες από αυτές τις κριτικές επισημάνσεις είναι κατανοητές από μια πλευρά, όμως νομίζω ότι ασκούν κριτική σε κάτι που δεν έχουν ακριβώς, ή και καθόλου, συλλάβει. Κρίνουν με βάση αποκλειστικά και μόνο λογοτεχνικά κριτήρια. Όμως, στην τελική, τα όποια κριτήρια του είδους είναι υποκειμενικά και αλλάζουν στο πέρασμα των χρόνων. Αυτό που δεν αλλάζει είναι το βίωμα, η εμπειρία, η συνείδηση και η ενιαιότητα αυτής, καθώς και το γεγονός ότι το δυναμικό και τα όρια του νου έχουν πολύ λίγο ερευνηθεί. Αυτή η βαθύτερη αναζήτηση σε θεμελιακές έννοιες όπως «ταυτότητα», «συνείδηση», «νους», καθώς και στο κρυμμένο τους δυναμικό αποτέλεσε ένα κύριο χαρακτηριστικό της Γενικής Σημαντικής και της γραφής του Βαν Βοτ, φυσικά. Μόνο έχοντας αυτά κατά νου θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να αποτιμήσουμε σωστά τον εν λόγω συγγραφέα.

Ο Βαν Βοτ διερευνά σε τέτοιο βάθος την έννοια της ταυτότητας, ώστε τα όρια διαχέονται, και δεν διαχέονται μόνο προς την πλευρά των ίδιων των έργων του, των ηρώων ή αυτού του ίδιου του συγγραφέα, αλλά και προς την απέναντι πλευρά. Η διάχυση αυτή, ή ώσμωση, δεν έχει, βεβαίως, χωρικούς ή χρονικούς περιορισμούς, ούτε διαχωρισμούς ταυτότητας, με την έννοια που αντιλαμβανόμαστε συνήθως την τελευταία αυτή λέξη. Βέβαια, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι το ίδιο συμβαίνει γενικά με τους συγγραφείς του είδους (βλ. π.χ., Γκόρντον Ντίκσον, Κορντγουέινερ Σμιθ, Τζακ Βανς, Χάρρυ Χάρρισον κ.ά.), αλλά σίγουρα το ύφος του Βαν Βοτ διαθέτει μια δική του, ξεχωριστή γοητεία.

Όποιοι φίλοι επιθυμούν να διερευνήσουν και από μια άλλη γωνία τα θέματα που θίγει με πολύ πιο προσιτό στον μέσο αναγνώστη, είναι η αλήθεια, τρόπο ο Βαν Βοτ θα μπορούσαν ίσως να αναζητήσουν τα σχετικά με τις σχολές Τ’ιεν-τ’άι /Τεντάι (T’ien t’ai / Tendai), Φα-ξιανγκ / Χόσσο (Fa-hsiang / Hosso), Μι-τσουνγκ / Σινγκόν (Mi-tsung / Shingon) και κυρίως (το «κυρίως» είναι η προσωπική, υποκειμενική μου αξιολόγηση) Χουά-γιέν / Κεγκόν (Hua-yen / Kegon).

Τέλος, δύο χαρακτηριστικά και πάντοτε επίκαιρα αποσπάσματα από το βιβλίο:

«(...) ο κόσμος είναι ένας μεγάλος χώρος, πολύ μεγάλος για ένα μυαλό ή μια ομάδα μυαλών για να γίνει κατανοητός στην ολότητά του.»

«Το κακό με τις αντιπολιτεύσεις (...) ήταν ότι πάντοτε μηχανορραφούσαν για την εξουσία (...) ποθούσαν να αποκτήσουν τον έλεγχο. (...) οι Οπλοποιοί θα παραμείνουν αμέτοχοι, δείχνοντας ενδιαφέρον μεν, αλλά και διατηρώντας τα μεγάλα τους πρότυπα για την ανακούφιση  σε ολόκληρο τον γαλαξία εκείνων που χρειάζονται μέσα ν’ αμυνθούν ενάντια στην καταπίεση. Οι Οπλοποιοί θα συνεχίσουν να πουλάνε τα όπλα τους και να παραμένουν εκτός πολιτικής.»

Pollux

To μυθιστόρημα "Οι Οπλοποιοί" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Locus-7, σε μετάφραση Γιώργου Μπαλάνου:
https://locus7.gr/science-fiction/247-oplopoioi.html