Δεκάλογος των Δήθεν Αφυπνιστών

Πολλά και ποικίλα κείμενα και πληροφορίες φτάνουν ως εμάς σήμερα ως προσπάθειες "αφύπνισης των κοιμισμένων" από αρκετούς ανθρώπους και ομάδες. Πολλοί είναι οι καλοπροαίρετοι, πάμπολλοι όμως είναι απλώς οπορτουνιστές που περιμένουν την κορυφή του κύματος να τους βγάλει από το βούρκο τους προς τον αφρό. Οι άνθρωποι αυτοί ή οι συναφείς ομάδες χρησιμοποιούν, θελητά ή αθέλητα, τεχνικές ψυχολογικού πολέμου ώστε να καταστήσουν όλο και περισσότερους φοβισμένους και άβουλους ανθρώπους ως οπαδούς τους, αντί αυτόνομους σκεπτόμενους ανθρώπους, οι οποίοι θα μπορούν να συνεργάζονται όταν χρειαστεί. Οι πρακτικές αυτές χρησιμοποιούνται σε όλο το φάσμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Ιδού μερικές από αυτές τις τεχνικές:

1. Παραπλάνησε όσους σε διαβάζουν ότι όλα όσα γνωρίζουν είναι τεχνάσματα χειραγώγησης.
Από τους διαφημιστές ως τους πολιτικούς, από τους δημοσιογράφους έως τους αθλητικούς παράγοντες, από τους ποικίλους "ιερείς" ως τους ζηλωτές, και από τους εγωπαθείς έως τους ναρκισσιστές, όλοι προσπαθούν να αρπάξουν ένα κομμάτι της προσοχής μας, να διαμορφώσουν κάποια από τις πλευρές της γνώμης και των συνηθειών μας. Από τη διαπίστωση αυτή, όμως, μέχρι το σημείο αμφισβήτησης των στοιχειωδών, της λογικής και του αυτονόητου, μεσολαβεί μια έντεχνη ψυχιατρικής φύσης υποβολή. Όταν αμφισβητούνται ακόμη και τα στοιχειώδη, η εδραίωση της πλύσης εγκεφάλου έχει ήδη επιτευχθεί. Αυτή εξυπηρετεί ιδίως εκείνους που ζητούν κομμάτι από την παραπάνω πίτα, προσπαθώντας να εισακουστούν με φοβικές κραυγές.

2. Υπερτόνισε τη δύναμη της μάζας (όχι του οργανωμένου συνόλου) σε σχέση με το άτομο.
Κάθε ομάδα ανθρώπων με κοινό στόχο και οργανωμένο σχέδιο δράσης είναι σίγουρα πολύ πιο αποτελεσματική από ένα άτομο που επιδιώκει μεταβολές μόνο του. Όχι όμως από τον συνενωμένο όχλο που κραυγάζει απλώς για να εκτονωθεί. Όσοι προωθούν τάσεις και πράξεις σκέτης εκτόνωσης είναι αυτοί που τρέμουν τις ορθολογικά δομημένες αποφασισμένες και συνειδητές ομάδες δράσης.

3. Υποβίβασε την αξία της ατομικής δράσης
Μπορεί ένα οργανωμένο σύνολο να είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένας άνθρωπος σωστά ενημερωμένος, γνώστης και αποφασισμένος μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικός. Επειδή, μάλιστα, ίσως δράσει και αυτόνομα, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να εξουδετερωθεί. Αυτό αποτελεί μια πολύ δύσκολη απειλή σε σχέση με τις πολυπληθείς ομάδες. Δεδομένου, επίσης, ότι η αλλαγή ξεκινά από τα μικρά μεγέθη, τη μονάδα, και επεκτείνεται προς τα μεγάλα, τι ασφαλέστερο για τη διατήρηση της παλιάς τάξης πραγμάτων από το να εξουδετερωθεί η ατομική πρωτοβουλία.

4. Kανάκεψε στο συναίσθημα
Αν το μυαλό μας είναι το τιμόνι του πλοίου, η "μηχανή" μας είναι το συναίσθημα. Και όποιος καταφέρει να ελέγξει το συναίσθημα των άλλων είναι πολύ εύκολο να υποκλέψει και το τιμόνι, μετά. Όταν όλα όσα προβάλλονται ως επιθυμητά κανακεύουν μόνο το συναίσθημα, και στερούνται ίχνος λογικής, αργά ή γρήγορα μεταβάλλουν τον άνθρωπο σε εθισμένο συναισθηματικών ερεθισμάτων ον, χωρίς κριτική σκέψη.

5. Κολάκεψε την ατομική ανευθυνότητα
Κανείς δεν θέλει να του λένε ότι φταίει, ότι έχει μερίδιο ευθύνης, ή -το χειρότερο- αφού του το αποδείξουν, να τον παρακινήσουν σε δράση. Τι πιο ξεκούραστο, λοιπόν, από το να αφήνεται να ακούει ότι για όλα φταίνε κάποιοι άλλοι. Αυτοί οι άλλοι που "μας" προδίδουν, "μας" χειραγωγούν, "μας" ελέγχουν κ.λπ. Φυσικά, όταν κάποιος έχει να τα βάλει με τόσο δήθεν πανίσχυρους μηχανισμούς, έχει και άλλοθι για να μην προσπαθήσει ποτέ για κάτι διαφορετικό. Αφήνεται να μένει πιόνι.

6. Ενίσχυσε τις φοβίες κάθε είδους
"Προσοχή στην τάδε τροφή, μη αυτό το απορρυπαντικό, φύγε από το τάδε μέρος-θα σε βλάψει, μη μιλάς με αυτόν, σκέφτεται πολύ και ποιος ξέρει τι σκέφτεται εναντίον σου". Και ακολουθεί ένας ατέλειωτος κατάλογος από φοβικές εμφυτεύσεις, που καταντούν το άτομο να φοβάται και να αναπνεύσει μόνο του. Είναι η στιγμή που εμφανίζονται οι "σωτήρες": των εθνών, του περιβάλλοντος, των εσωτερικών πεδίων, των οικονομικών ατοπημάτων που "μας υπέβαλλαν" να υποπέσουμε, των ιατρικών υστεριών, των υποχονδριών, και τέλος δεν έχουν. Και ξέρουμε όλοι ποιος είναι χαμένος στο παιχνίδι αυτό.

7. Πρόσφερε ανώδυνες διεξόδους δήθεν αυτόβουλης αμφισβήτησης
Κατά βάθος, ακόμα και στους πλέον χειραγωγημένους, ξυπνά κατά καιρούς μια σπίθα αμφισβήτησης του όλου πλαισίου. Πώς θα ξανα-νανουριστούν με ασφάλεια, και χωρίς να ταραχθεί ο ύπνος τους; Μα φυσικά παρέχοντάς τους επαναστατικές ταινίες, ρηξικέλευθα μανιφέστα, υπναγωγικά ντοκιμαντέρ αποκαλύψεων.  Μα ναι, τι ωραίο όνειρο, έτσι; Καιρός ν' αλλάξουμε και πλευρό...

8. Κατασκεύασε την ανάγκη ενός μεσσία.
Τι καλύτερος τρόπος ευνουχισμού της προσωπικότητας από το να εναποθέσει τις ελπίδες της σ' έναν σωτήρα, έναν Ζορρό, έναν εκδικητή; Ένας αφανής μέχρι χθες ήρωας, που θα αναλάβει να κάνει όσα αμελήσαμε, όσα δειλιάσαμε, όσα ξεπουλήσαμε. Έτσι παύει κανείς να ψάχνει για την καλύτερη λύση δράσης, και περιμένει τον από μηχανής θεό να τα επιλύσει όλα ως διά μαγείας. Μόνο που αυτή η μαγεία είναι από εκείνη των ταχυδακτυλουργών, και καιρός είναι να αναρωτηθούμε εδώ ποιος είναι το κουνέλι (ίσως και στιφάδο).

9. Κρύψε τις ιδιότητες της ανθρώπινης φύσης, και εξωράισε κάθε τι χειραγωγήσιμο.
"Ο άνθρωπος είναι ανώτερο ον, ανιδιοτελές, χωρίς κατώτερα ένστικτα από τη μια πλευρά, χωρίς φιλοδοξίες, περιέργεια και ανάγκη ατομικής διάκρισης" από την άλλη, κ.λπ. "Φυσικά, είμαστε όλοι αγγελικά πλασμένοι, γι' αυτό και όλα τα συστήματα που επιδιώκουν μια καταναγκαστική ομοιομορφία είναι τα πλέον κατάλληλα για μας". Κάτι σαν την μπούρκα, ένα πράγμα. Μόνο που παραλείπουν να πουν ότι όλα τα άλματα της ανθρώπινης γνώσης και εξέλιξης είχαν ως εφαλτήριο αυτές τις τάσεις διαφοροποίησης. Άλλο να τιθασεύονται -βεβαίως και ναι- οι ακραίες εκφράσεις τους, και άλλο να ευνουχίζεται κάθε δυναμισμός στο όνομα μιας αόρατης ισοπέδωσης.

10. Αλλοίωσε την έννοια των λέξεων και πρόβαλε ευνουχισμένα πρότυπα.
Ένας λαός χαρακτηρίζεται από τη γλώσσα του. Αν αλλοιώσει κανείς το δυναμισμό των λέξεών της, προωθώντας την πολιτική ορθότητα μέσω της ισοπέδωσης, είναι θέμα χρόνου όλες οι πηγές έμπνευσης και φορτισμένες λέξεις να εκλείψουν σιγά σιγά από το καθημερινό λεξιλόγιο. Πανεύκολο: π.χ. αντικαθιστάς τη λέξη ανταγωνισμό με τη λέξη άμιλλα, χωρίς να διευκρινίζεις, όμως, ότι άλλο να βοηθάς τους συνανθρώπους σου και άλλο να παραδίδεσαι νοητικά στον ανταγωνιστή σου, ο οποίος μπορεί να είναι ακόμα και ο καταπατητής των αναφαίρετων δικαιωμάτων σου. Τότε το πεδίο είναι ήδη έτοιμο για το μεσουράνημα των φελλών και των ανόητων που θα προβάλλουν ως τρόπο ζωής την ελάχιστη σκέψη και το κυνήγι μιας ανέφελης ρηχής ευδαιμονίας.

Αυτό είναι ένα μάλλον δυσάρεστο κείμενο. Από τη μια πλευρά, βεβαίως, εκείνοι τους οποίους περιγράφει γνωρίζουν ήδη αυτές τις πρακτικές, και από την άλλη καλό θα είναι να μην μπορεί να ειπωθεί στο μέλλον, "μα δεν ξέραμε", "δεν μας είπε κανείς", από όποιον επιλέξει να κρυφτεί πίσω την ατομική αδράνεια και τη σιωπή.

Χριστίνα Σαββανή, Locus-7